Riskli Gebeliklerin Belirlenmesi

Anne veya bebeği veya her ikisini birden, gebelik süresince, doğum sırasında veya sonrasında komplikasyon oluşması açısından riskli hale getiren herhangi bir durumun olduğu gebelikller “Riskli Gebelik” olarak adlandırılr. Doğum öncesi annede veya bebekte var olan bazı hastalıklar ile, doğum sırasında ortaya çıkabilecek bazı problemler anne ve bebek için risk oluşturur ve bu tarz gebelikler yüksek riskli gebelikler olarak adlandırılır. Özellikle bu tip gebeliklerde anne adayının ve bebeğin takibi çok daha büyük önem taşır.

Peki nedir bu riskli gebelik kriterleri diye soracak olursak;

Gebeliklerde risk faktörü oluşturabilecek çok fazla neden vardır. Burada öncelikli yapılması gereken gebelik öncesi bir uzman hekime giderek risk faktörlerinin belirlenmesi olmalıdır. Böylelikle oluşabilecek problemler için önceden önlem almak mümkün olabilecektir.  Ayrıca gebeliğin başlangıcında hastanın öz ve soy geçmişinin iyi değerlendirilmesi ve ilk tetkiklerinin yapılması çok önemlidir. Böylelikle risk faktörleri belirlenip ona uygun takip ve tedavi planlanır. Genel olarak bir hamileliğin riskli olup olmadığına karar verilebilmesi için, gerekli olan şartlardan bir kısmı aşağıdaki gibidir;

-Anne adayının 18 yaşın altında olması ile 35 yaşın üstünde olması,

–Anne adayının aşırı zayıf  ya da çok kilolu olması,

-Anne adayının önceki gebeliklerinin öyküsü (Önceki gebeliklerde ölü doğum veya yeni doğan kaybı, 2 veya daha fazla ardı ardına spontan düşük öyküsü, Erken doğum öyküsü  (22-37 hf.arası),  Anomalili bebek doğurma öyküsü,  Son bebeğin doğum ağırlığı  2500 dan küçük (Gelişme geriliği), 4500 den büyük olması(İri bebek), Yüksek tansiyon veya pre-eklampsi/eklampsi nedeniyle hastaneye yatış vb)

-Anne adayının kullandığı ilaçlar (Antidepresanvb),

-Anne adayında gebelik öncesinde de var olan şeker, tansiyon, böbrek, tiroit gibi kronik rahatsızlıklar,

-Anne adayının geçirilmiş ameliyat öyküsü (Myomvb rahim ameliyatları),

-Hamilelik ile birlikte ya da hamilelik başladıktan sonra ortaya çıkan gebelik şekeri, tansiyon, bebekte gelişme geriliği, erken doğum tehdidi vb

-Çoğul gebelikler,

-Anne adayında var olan kansızlık (Anemi),

-Hamilelik dönemi ile başlayan ve uzun süren vajinal akıntılar ile kanamalar,

-Anne ile baba akrabalığı,

-Anne adayının alkol ve sigara alışkanlığının bulunması,

-Anne adayında var olan kan uyuşmazlığı.

Bu durumda akla şu soru geliyor; peki bu durumlarda gebelik takibi nasıl olmalıdır?

Gebelik süresince ve doğum eylemi boyunca bebeklerin sağlık halinin takibi tüm hastalarda önem taşısa da, artan risk nedeniyle yüksek riskli gebelikler kapsamındaki hastaların takibi ve doğumu ayrı bir özellik taşır. Söz konusu hamilelerin takibi, bu konuda ihtisaslaşmış ve deneyim sahibi olan Perinatologlar (Yüksek riskli gebelikler uzmanı) tarafından yönetilmelidir.

Altta yatan bir hastalık varsa öncelikle bu hastalığa yönelik tedaviler uygulanır. Gebelikte riske neden olan durumun türüne göre belirli aralıklarla bazı kan ve idrar tetkikleri ile muayene ve ultrason incelemeleri gerekli olabilir. Bu tür hamilelerde yakın takip çok önemlidir.

Ayrıca herhangi bir risk faktörü bulunmayan normal bir gebeliğin takibi sırasında da özellikle 12-14. haftalarda ve 20-22. haftalarda ultrasonografi yapılması amacı ile bir yüksek riskli gebelikler uzmanına (Perinatolog) yönlendirilmesi doğru olacaktır. 12-14 haftalar arasında yapılan Down Sendromu (Mongol bebek) tarama testinde yapılan ultrasonografi de  ense kalınlığı, burun kemiği ölçümü, ductus venosus denen bir damardaki kan akımı ve kalp de yapılan bir doppler kan ölçümü ile bu hastalığın yakalanabilme şansı artacak ve yine bu muayene sonrası ikili test veya anne kanından yapılan genetik tarama testlerinden hangisinin yapılması gerektiğine daha doğru karar verilebilecektir. Yine 20-22. haftalarda yapılan detaylı ultrasonografi ile bebekte- plasenta da olabilecek sorunların tespiti mümkün olabilecektir. Ayrıca bu muayenelerden farklı olarak normal gebelik takibi sırasında herhangi bir gebelik haftasında farkedilen sıradışı bir bulgu neticesinde yine bir perinatolog un yapacağı Doopler ultrasonografi ile bebeğin kan dolaşımı, amniyonsıvısı ve plasenta hakkında detaylı bilgilere sahip olunacaktır. Böylelikle hm gebeliğin takibinin planlanması,hem de doğum zamanının veya şeklinin doğru bir şekilde belirlenmesi de mümkün olacaktır.

Ek olarak 12-14. haftalarda ortaya çıkan bir sorun için yapılması gereken bebeğin plasentasından örnek alınması (CVS) veya 16-22. haftalarda yapılması gereken amniyon sıvı örneklemesi (Amniyosentez) işlemlerinin yine bu konuda tecrübesi fazla olan bir perinatolog tarafından yapılması, ortaya çıkabilecek komplikasyonların ihtimalini azaltmak adına daha doğru olacaktır.

Bu arada herhangi ek bir riski olmayan normal gebeliklerin takibi de yine gebe ile ailesinin eğitimi, yönlendirilmesi, desteklemesi, ortaya çıkabilecek minör semptomların tedavisi ve klinik ve laboratuar dayanaklı tarama programlarının izlemesi şeklinde devam etmelidir. Yapılan tüm çalışmalar doğru ve düzenli gebelik takibinin anne ve bebek sağlığı için çok önemli olduğu ve gelişebilecek sorun ve komplikasyonları gidermek adına şart olduğunu göstermiştir.