4D Ultrasonografi

Gebeliğin 20-22. haftalarında bebeğin organlarının gelişimi ile ilgili detaylı bilgi edinmeyi sağlayan bu muayene tüm hamilelere yapılmalıdır.

Detaylı Obstetrik Ultrasonografi, diğer adı ile “Anomali taraması” veya “Dört boyutlu ultrason” gebeliğin 20-22. Haftaları arasında yapılan ve bebeğin organlarının normal gelişimlerini sürdürüp sürdürmediğinin araştırıldığı bir testtir. Bu tarama sırasında tespit edilen anomaliler sağlık sorunu oluşturabilen veya oluşturmayan (majör veya minör) olmak üzere iki grupta sınıflandırılır. Tüm gebeliklerde majör anomali görülme sıklığı yaklaşık %2-3 civarındadır.

Çok sıklıkla sorulan bir soruya da burada cevap verelim. Acaba ultrasonun bebeğe zararı var mI? Çok sık ultrasona girmek bebek için tehlikeli mi? Elbette hiçbir zararı yok. Ultrason ses dalgası prensibi ile çalışmaktadır ve tamamen güvenlidir ve bebek üzerine herhangi bir zararı gösterilmemiştir. Buna karşın tüm diğer tıbbi yöntemler gibi ancak gerekli olduğu hallerde, bu konuda yeterince uygun cihaz ve yetkili kişiler tarafından yapılmalıdır.

Bu tarama sırasında ki amaç, olabilecek anomalilerin doğum öncesi  tanınması ve yaşamla bağdaşan bir anomali ise ebeveynlerin bilgilendirilmesi mümkünse tedavisi veya doğum sırasında gerekli hazırlıkların yapılmasıdır. Ancak tespit edilen anomali yaşamla bağdaşmıyorsa buradaki amaç ise ailenin yine bilgilendirilmesi ve gebeliğin 24. haftadan önce sonlandırılması için gerekli işlemlerin planlanmasıdır. Yaşamla bağdaşmayan hastalıklar arasında beyin dokusunun olmaması (Anensefali), veya gelişmemesi,  Omurgada ve omurilikte büyük açıklıklar (Spina bifida), kalpte ameliyat ile onarılamayacak yapısal gelişim bozuklukları, böbreklerin yokluğu gibi örnekler sayılabilir. Bu majör anomalilerin büyük çoğunluğu (yaklaşık %80’i) bu taramalar sırasında tespit edilebilmektedir. Ancak bazı özel durumlar bu yakalama oranlarını düşürmektedir.  Özellikle annenin karın cilt altı yağ dokusunun fazla olması yani çok kilolu olması, karın duvarında ameliyat izi olması, bebeğin suyunun az olması gibi.

Bu ultrason taraması sırasında kromozom problemleri ve özellikle Down sendromu yönünden de tarama yapılmaktadır. Ultrason ile bebeğin ense kalınlığı, burun kemiği, kalp yapısı, kemik boyları gibi tespit edilen belirteçlerin taranarak bu yapılan muayene ile down  sendromu başta olmak üzere olabilecek kromozom anomalileri konusunda risk tayini yapılmaktadır. Ancak, detaylı ultrason kromozom hastalıkları için kesin tanı yöntemi değildir. Tespit esilen bulgulara dayanarak risk artışından bahsedilmektedir. Kromozom hastalıklarının kesin tanı metodları koryon villus örneklemesi (CVS) veya amniyon sıvısının alınması (amniyosentez) ile elde edilen fetal hücrelerin incelenmesidir.

Detaylı ultrasonografide ayrıca gebelik yaşı (gebeliğin kaç haftalık olduğu ve tahmini doğum tarihinin hesaplanması), bebek sayısı, çoğul gebelik ise tek yumurta/ veya çift yumurta olup olmadığı, plasentanın yeri ve plasentaya ait sorunlar, amniyon sıvısının miktarı ile ilgili sorunlar, anne ve bebeğin kan akımları (doppler ölçümleri ) erken doğum risk tayini için yapılan rahim ağzının ölçülmesi (Servikal uzunluk)ve gebeliğe ek olarak var olan myomlar ve yumurtalık kistlerinin varlığı da araştırılmaktadır.

Görüldüğü gibi bu haftalarda yapılan bu muayene anomalilerin ve kromozomal problemlerin hepsini tespit edememektedir. Her anomalinin tespit edilebilme yüzdesi mevcuttur. Bu durum muayene öncesi kendilerine verilen bilgilendirme formu ile anlatılmaktadır. Dolayısı ile iyi bir cihaz ve bu konuda eğitimli yani Perinatolog (Yüksek Riskli Gebelik Uzmanı) tarafından yapıldığı takdirde var olan anomalinin yakalanma oranı artabilecektir.

20-22. Haftalar arasında yapılan bu detaylı ultrason taraması ile major/ minor yapısal anomalilerin tanınabilme oranları aşağıda kısaca özetlenmeye çalışılmıştır;

Anensefali (beynin olmaması) %100

Spina Bifida (omurgada açıklık) %95-98

Hidrosefali (beyin boşluklarında sıvı toplanması) %75

Holoprosensefali %100

Lissensefali %0

Mikrosefali %50

Yarık Dudak %95

Yarık Damak %30-40

Diafragma Hernisi %70

Yemek Borusunda Tıkanıklık <%50

Kalp Anomalileri %70-80

Karın Duvarı Defektleri %95-100

Böbrek, İdrar Yolu Anomalileri %50-75

İskelet Sistemi Anomalileri %75-100